Wat is vlozaad?
Vlozaad, beter bekend als psyllium, zijn de zaadjes van de Plantago ovata-plant. Deze kleine zaadjes en vooral hun vezelrijke schil staan bekend om hun slijmvormende eigenschappen. Wanneer ze in contact komen met vocht, zwellen ze op en vormen een gelachtige substantie.
Dit maakt psyllium een populair supplement voor paarden, vooral om zand uit de darmen te helpen afvoeren, de darmgezondheid te ondersteunen en koliek te voorkomen!
Foto credits: Pixabay (op de foto zijn de schillen te zien, ofwel vlozaadhusk of vezels)
Zand in de darmen
Psylliumvezels, psylliumhusk, vlozaad – het wordt dus vaak geadviseerd aan paarden, vooral bij zand in de darmen. Dit is een veelvoorkomend probleem bij paarden en hun eigenaren.
Maar is het altijd zonder risico om te geven? Geen idee hoor, maar ik ben eens goed gaan nadenken.
Omdat ik vaak de vraag krijg hoeveel vlozaad je nu eigenlijk moet geven, wilde de ‘Sherlock in mij’ dit toch eens even ‘onder de loep nemen’.
Dus hier volgt mijn Sherlock Onderzoek – ik neem jullie mee in de theorie en mijn gedachtenstroom, op weg naar een samensmelting van kennis, feiten en logica.
Hoeveel psyllium mag je paard hebben?
“Mijn paard moet 1 gram vlozaad per kg lichaamsgewicht krijgen per dag.“
Dit zijn de gemiddelde adviezen die je als paardeneigenaar van de dierenarts krijgt. Zowel preventief als bij (acute) zandkoliek – dat voelt een beetje vreemd, dus ik ging op onderzoek uit..
Ga je mee?
Laten we een gemiddeld paard nemen van 500 kg. Dat betekent 500 gram vlozaad per dag.
De berekening: hoeveel massa wordt het?
-
De ‘dichtheid’ van vlozaad is 767 kg/m³.
-
Dat is 767 g per liter.
-
500 gram vlozaad is dus ongeveer 650 ml in volume.
In het artikel van Ziemichód (2018) kun je teruglezen dat vlozaad in water, binnen 1 minuut al een volumetoename van 300% bereikt.
Wat betekent dit voor de paardenmaag?
Probeer het je even voor te stellen:
Ga samen met die psylliumzaadjes mee de maag in…
Een paardenmaag heeft een inhoud van ongeveer 10 liter (bij een 500 kg paard). Dat betekent dat binnen één minuut na het eten van de maaltijd het volume van de vlozaadjes groeit van 650 ml naar 1950 ml. Dat is een vijfde van de maaginhoud!
[En een paardenmaag moet sowieso eigenlijk nooit vollédig gevuld zijn… ]
Bovendien kan psyllium tot 15 keer zijn gewicht aan water opnemen. Dat betekent dat die 500 gram psyllium 7,5 kg aan totale massa kan worden mits er voldoende water beschikbaar is.
Deze berekening is gebaseerd op het zaad – de husk (het velletje) heeft een nog hogere wateropnamecapaciteit: namelijk tot 40 keer zijn eigen gewicht.
Dat betekent dat het nog 2,5 meer ‘zwelvermogen’ heeft dan de zaden.
2. Van 500 gram naar 7500 gram
Volg je het nog?
Mits er dus verderop in het spijsverteringssysteem (dunne darm, blinde darm, dikke darm) voldoende vocht aanwezig is, kan het dus wel degelijk die die 7,5 kg zou kunnen worden lijkt me?
Terwijl je dus met 500 gr begon…
Voelt heel heftig, maar dat is natuurlijk juist wél de bedoeling: het móet in volume toenemen, gelly worden, zodat het al het zand uit die darmkrochten mee kan nemen.
Video credits: 2018 – Niinistö – Investigation of the treatment of sand accumulations in the equine large colon with psyllium and magnesium sulphate.
Dosering vlozaad, wat is het advies?
Ik heb er wat literatuur bij genomen en wil graag enkele zaken met je delen. Dan weten we namelijk ook waar die “1 gram vlozaad per kg lichaamsgewicht per dag” vandaan komt.
Artikel 1: “Investigation of the treatment of sand accumulations in the equine large colon with psyllium and magnesium sulphate”
In dit onderzoek zijn paarden bekeken die:
- vermoedelijke zandgerelateerde problemen hadden en daarom werden opgenomen in de kliniek
- of paarden die werden doorverwezen vanuit andere klinieken vanwege zandophoping.
Wanneer er meer dan 100 cm2 zand in de dikke darm te zien was op de röntgen, dan kregen de paardeneigenaren de mogelijkheid om hun paard deel te laten nemen aan het onderzoek.
Paarden die niet mee mochten doen aan het onderzoek waren:
- kleine pony’s en minipaarden (lichaamsgewicht <300 kg)
- paarden jonger dan 1 jaar
- die klinische symptomen van acute (ernstige) koliek vertoonden.
Een korte opsomming over dit onderzoek, om je een idee te geven van de test set-up:
– 20 paarden in de controle groep
– 20 paarden in de testgroep
– water en timothee hooi onbeperkt beschikbaar
– beide groepen hadden geen toegang tot zand meer (voorheen wel, vandaar het probleem!)
– controlegroep paarden krijgt niks toegediend
– testgroep paarden krijgt: 1 g psyllium + 1 g MgSO4 per kg lichaamsgewicht (met 15/ml/kg water)
– toediening via de neus direct de maag in (1x/dag gedurende 4 dagen)
Opmerkingen:
– het gaat hier om Vi-Siblin (wat psylliumvezel bevat, dus niet de hele zaden)
– paard van gemiddeld 500 kg krijgt dus: 500 gr psyllium + 500 gr MgSO4 + 7.5 liter water via de neus naar binnen
Uit deze studie blijkt dat het aantal paarden waarbij het zand verdween significant hoger was bij de met psyllium en MgSO4 (magnesiumsulfaat) behandelde paarden. Echter bij 4 paarden uit de controle groep was het zand als vanzelf verdwenen na 4 dagen, alleen door de paarden de toegang tot zand te ontzeggen en ze op onbeperkt ruwvoer te zetten!
Een bezoar is een massa onverteerd materiaal dat zich in het maagdarmkanaal bevindt.
Is grote hoeveelheden psyllium voeren gevaarlijk?
Dan om af te sluiten even een artikel met het bewijs dat het dus ook echt wel fout kan aflopen, als je als eigenaar niet de juiste dosering opvolgt.
Artikel 2: Catastrophic gastric rupture in a horse secondary to psyllium pharmacobezoars
In dit artikel onderstrepen de auteurs dat dierenartsen zich ervan bewust moeten zijn dat behandeling van koliek bij paarden met psyllium in korrelvorm in verband kan worden gebracht met maagimpactie.
Het betrof hier een merrie die moest worden geëuthanaseerd vanwege een maagruptuur secundair aan volledige duodenale obstructie door 2 bezoars in de pylorus en het proximale duodenum.
In gewoon nederlands: het ging om een merrie waarvan de maag was gescheurd nadat er een verstopping ontstond doordat er 2 ‘obstakels’ gevormd waren in de maaguitgang en vlak daarachter aan het begin van de dunne darm. Deze ‘verharde’ obstakels (bezoars) bestonden uit psyllium.
De merrie was namelijk (door de eigenaresse) behandeld met een psyllium product in korrelvorm (Sandclear), en wel in 3-4 keer de aanbevolen dosering!
Zowel dit product als het product uit artikel 1 was de vezel (husk) en niet het hele zaadje. Waarbij de eigenaresse met haar overdoseren dus eigenlijk in de range zit van de hoeveelheid die gebruikt is in artikel 1.
Maar wat zij níet heeft gedaan:
- is het nasogastraal toedienen
- haar paard dit met liters water erbij geven
- en het maar 4 dagen toepassen (zij deed dit regelmatig zo als kuur)
Daarbij was er ook geen acuut probleem, ze deed het preventief omdat ze de paarden op een zandpaddock had staan, wel een geschiedenis had van zandkoliek en nu weer zand in de mest had gevonden.
Zo zie je maar, … het kan verkeren. Had ze de aanbevolen dosering die op het product staat aangehouden, was er misschien niks gebeurd.
Hiermee wil ik je als paardeneigenaar helemaal niet bang maken natuurlijk, maar het is gewoon goed om te weten, dat het verkeerd gebruik van psylliumvezel voor grote problemen kan zorgen!
Foto credits: 2018 – Bergstrom – Catastrophic gastric rupture in a horse secondary to psyllium pharmacobezoars.
Veilig voeren van vlozaad
Psyllium (vlozaad of de husk) voeren is op zichzelf veilig, maar de manier waarop en in welke dosering verdient meer aandacht. De doseringen die worden overgenomen uit studies, moeten in het juiste perspectief gezien worden.
Mijn tips zouden zijn:
- Overschrijdt een aanbevolen dosering zeker niet – maar denk wel even kritisch na over een dosering.
- Vraag jezelf altijd af waarom je iets voert en of het in de context van jouw paard logisch is.
- Persoonlijk zou ik kiezen voor hele vlozaad – puur omdat het zwelvermogen toch wat lager ligt (en er ook nog een positief effect op insulineresistentie lijkt te zijn!!!!).
- Zorg voor voldoende water waar je paard altijd toegang toe heeft.
- Liever een langere periode in kleinere hoeveelheden voeren dan in één grote dosis – als we het hebben over preventief onderhoud (de studie uit artikel 1 is natuurlijk een acute situatie, want die paarden staan niet voor niks op de kliniek!)
Hopelijk vonden jullie dit interessant!
Denk je nu: hiervan (en van nog veel meer voer onderwerpen) wil ik echt nog veel méér weten: ontdek dan alles in dé Online Cursus Paardenvoeding.
Bronnen:
2018 – Ziemichód – Seeds of Plantago psyllium and Plantago ovata Mineral composition, grinding, and use for gluten-free bread as substitutes for hydrocolloids
2018 – Niinistö – Investigation of the treatment of sand accumulations in the equine large colon with psyllium and magnesium sulphate
2018 – Bergstrom – Catastrophic gastric rupture in a horse secondary to psyllium pharmacobezoars